Người dân Việt thường chọn cây mai để thờ phụng và trang hoàng trong nhà ko phải là điều đột nhiên. Hoa mai trong ngày lễ Tết đặc trưng là Tết tại Nam Bộ có ý nghĩa rất khôn thiêng và quan yếu, cùng Tìm hiểu trong bài viết này.
Cứ mỗi khi Tết đến, con đường phường, nhà cửa người Việt đều trang trí những đóa hoa mai vàng, những cành mai được người người tỷ mỉ chọn lọc để mang về dâng lên ông bà tiên nhân, cầu mong cho một năm mới an khang, hạnh phúc.
Thế nhưng ít người nào biết được vì sao hình ảnh cây mai vàng lại là biểu tượng của ngày Tết cổ truyền của người Việt. Đó là lí do mà chúng tôi mong muốn đem lại cho các bạn những thông báo có ích để hiểu hơn về văn hóa người Việt.
1. Thông tin cây hoa mai
nguồn gốc hoa mai
Trong tiếng anh, hoa mai là Apricot Flowers và có tên khoa học là Ochna integerrima. Không chỉ có vậy, cây mai còn có tên khác là cây hoàng mai. Cây thuộc họ Mai (Ochnaceae) và rất được yêu thích vào ngày Tết Nguyên Đán ở Việt Nam, đặc biệt là ở miền Nam.
Tại Việt Nam, cây mai có mặt cốt yếu tại những khu rừng thuộc dãy Trường Sơn, Đồng bằng sông Cửu Long, và các thức giấc Quảng Nam, Đà Nẵng, Khánh Hòa. Ở các vùng cao nguyên cũng có một vài lượng ít cây sinh sống.
nguồn gốc của hoa mai là trong khoảng Trung Quốc, chúng xuất hiện trên đất nước này cách đây khoảng hơn 3000 năm trước. Theo ghi chép của Phí Cung Ấn đời Minh ở sách “Trân hương bảo ngự” kể rằng: “Đắc Kỷ ái lãm hàn mai. Trụ tằng ngự tuyết đồng lãm chi”. Dịch ra có tức thị "Đắc Kỷ thích ngắm hoa mai trong lạnh giá. Trụ vương thường đội tuyết cộng ngắm."
Nhờ vẻ đẹp của hoa mai, từ thời xa xưa, người Trung Quốc vốn ưa thích hoa mai, hoa mai cộng với Tùng, Cúc không chỉ được xem là lực lượng “Tuế hàn tam hữu” mà còn được được trân trọng là quốc hoa của mình.
Thuở Ban đầu, hoa mai được đặt với những cái tên nghe tương đối hoa mỹ và dựa trên đặc biệt của hoa như “Yên chi mai” chỉ loài hoa mai có màu đỏ hồng, “Thủy tiên mai” là loại hoa mai 6 cánh tròn giống như hoa thủy tiên, “Lục ngạc mai” tức loài mai có đài hoa màu xanh đậm,… Theo tư liệu cũ ghi chép lại, hoa mai của Trung Quốc được phân thành 4 loại chính, đấy là: Bạch mai, Thanh mai, Hồng mai và Mặc mai.
Hoa mai Việc trước tiên vốn là cây hoang dại. Cây thích ứng tốt với điều kiện khí hậu nhiệt đới, khả năng sinh trưởng và phát triển tốt. Người ta nhận thấy giả dụ cây mai được chăm nom cẩn thận thì hoa nở sẽ rất đẹp và cây có tuổi thọ cao.
Chính nhờ đặc điểm rụng lá vào cuối mùa đông, nở hoa lúc đầu mùa xuân nên cây mai thường được trồng làm cây cảnh chơi Tết Nguyên Đán ở châu Á khái quát và Việt Nam nói riêng.
==== > Xem thêm: Top 10 cây mai vàng khủng nhất Việt Nam
Đặc điểm của cây mai vàng
hình dạng và bộ rễ
Cây mai có dáng vẻ thanh cao, thuộc loại cây đa niên, tức có thể sống và tăng trưởng tốt đến hơn một trăm năm. Cây mai vàng là cây thân gỗ, nên thân chắc chắn, cành tương đối giòn nhưng vẫn có thể uốn để tạo dáng cây. Thân cây xù xì và nhiều cành đa dạng nhánh. Tán cây có lá thưa, ví như để vững mạnh tự do thì cây mọc trong khoảng hạt có thể cao tối đa đến 20 – 30m. Gốc cây hơi to, và bộ rễ cây mai vàng lồi lõm có độ đâm sâu đến 2 – 3m.
Lá mai
Lá mai là lá đơn, mọc xen kẽ so le, có phiến lá dạng hình trứng thon thả dài. Lá có màu xanh biếc nhưng mặt dưới của lá màu tương đối ánh vàng.
Đặc điểm của cây mai
Hoa mai
Hoa mai là loại hoa lưỡng tính. Hoa mọc ra từ các nách lá và cấu tạo từng chùm. Ban đầu hoa mọc ra hoa cái, sau đấy hoa cái sẽ nở bung ra xuất hiện những chùm nụ xanh non. Trong khoảng một tuần, nụ hoa sẽ nở thành những cánh hoa mai vàng tươi tinh quái. Cấu tạo hoa mai thường có 5 cánh nhỏ và mong manh nhưng cũng có bông đặc biệt lên đến 9 – 10 cánh. Hoa mai thường nở trong 3 ngày sẽ tàn.
thời gian nở
Tuy hoa mai thường nở vào mùa xuân nhưng do thời tiết thay đổi nên việc ra hoa cũng thất thường, dẫn đến hiện tượng cây mai nở sớm hoặc hoa mai nở trái mùa. Chẳng phải đông đảo hoa đều có thể đậu quả. Giả dụ hoa nào đậu thì sau lúc tàn, bầu noãn của hoa sẽ phình lớn lên. Thời gian sau sẽ kết hạt.
2. Ý nghĩa hoa mai ngày Tết
từ xưa, cây mai đã gắn bó với làng quê ruộng vườn xứ sở Việt Nam, gắn bó với con người trong khoảng lúc tổ sư khai đất lập làng để sinh sống. Cây ươm mầm, cắm rễ sâu trong đất, chẳng chịu từ trần phục bởi gió bão, dù thời tiết có nghiệt ngã đến mấy vẫn dẻo dai theo năm tháng, vẫn tràn trề sinh khí nở hoa đầu xuân.
Nên cây mai được tiên sư cha ta ngày xưa ví như là biểu tượng của cốt cách, luôn giữ vững trong tâm tưởng đạo lý ơn nghĩa, như nhựa sống dai sức trải qua bao gió sương để rồi đơm hoa đúng vào đầu xuân đem lại sắc hương ngọt ngào.
tục truyền, trước khi Mãn Giác Thiền sư viên tịch đã viết:
"Chớ tưởng xuân tàn hoa rụng hết
Đêm qua sân trước một nhành mai."
Chỉ sau một đêm, trước thềm tình cờ hàng loạt những nhành mai nhộn nhịp một cách thần hiệu. Có lẽ Do vậy gia đình nào cũng phấn đấu trang hoàng một vài hoa mai sôi động trong nhà với mong muốn bước sang năm mới có phổ thông niềm vui, hạnh phúc.
Không chỉ có vậy sắc mai vàng tượng trưng cho sự sung túc, giàu sang phú quý. Mai vàng nở đầu năm như mang lại sự phồn vinh, hạnh phúc cả một năm.
3. Các loại hoa mai
Theo Thống kê, trên toàn cầu hiện nay có khoảng hơn 24 loại cây mai và tại Việt Nam có khoảng 19 loại. Trong ấy, 6 loại mai phổ biến nhất trên thế giới đấy là Mai Cao Miên (Mai vàng Campuchia), Mai vàng Indonesia, Mai vàng Myanmar, Mai vàng Nam Phi, Mai vàng châu Phi và Mai vàng Madagascar.
Bên dưới là tổng hợp những loại mai rộng rãi nhất:
Mai Tứ Quý
Cây mai Tứ Quý còn được gọi là cây mai đỏ và có tên kỹ thuật là Ochna Atropurpurea. Đây là loài hoa kiểng không chỉ mở vào màu xuân mà có thể nở nói quanh nói quẩn năm. Đặc trưng hơn phổ quát loài khác, cây mai này nở hoa 2 lần, lần đầu màu vàng, lần sau màu đỏ. Khi đầu nở, hoa mai có 5 cánh vàng tươi sẽ rụng hết lúc tàn, còn 5 đài hoa chuyển sang đỏ sẫm và úp vào như búp ủ ấp lấy nhụy hoa.
Hạnh Mai
Cây hạnh mai có tên công nghệ là Prunes Mume, tên gọi khác là cây mai mơ. Nó có chiều cao tránh được hơn phổ thông loài khác, chỉ khoảng 6 – 9m. Lá cây mai mơ bản rộng hình bầu dục, nhọn ở đầu và có răng cưa nhẹ. Hoa mai 5 cánh thường có 2 sắc màu vượt bậc là trắng và hồng. Quả lúc non thì màu xanh, khi chín sẽ có màu vàng và có vị chua chua ngọt ngọt.
Bạch Mai
Hoa bạch mai có chiều cao tối đa khoảng 15m, được trồng chủ yếu ở Bến Tre, vùng núi Bà Đen – Tây Ninh, Hà Tiên. Hoa có màu trắng trong sáng, gồm 6-8 cánh dày, hơi tròn, nhụy vàng và tương đối giống như hoa sứ. Một điểm yếu của oài mai trắng này khá khó trồng và săn sóc.
Hồng Mai
Tên khoa học của cây Hồng mai là Jatropha pandurifolia thuộc cây thân gỗ, chiều cao chỉ khoảng 1 – 4cm. Lá cây màu xanh thẫm, mọc đơn lẻ và xẻ thùy. Hoa hồng mai 5 cánh, màu hồng xinh và nhị hoa vàng tươi. Hoa mọc thành cụm ở các đầu nhánh và nở tản mát nói quanh năm chứ không chỉ vào mùa xuân. Quả của hồng mai khi chín thì có màu nâu đen.
Hoàng Mai
Đây là loại cây hoa mai vàng còn có tên khác là Lạp mai. Những bông hoa năm 5 cánh nhỏ nhắn, có màu vàng tươi tinh ranh. Cây có tên Lạp mai vì loại cây mai này mỗi năm chỉ nở một lần vào cuối tháng chạp âm lịch.
Song Mai
Vốn dĩ được gọi tên tương tự là vì loài mai này thường ra hoa kết trái từng đôi. Hoa có màu trắng muốt, trông thanh khiết và tinh khôi.
Mai Chiếu Thủy
Cây mai chiếu thủy là loài cây đa niên có tên khoa học là Wrightia Religiosa chỉ cao khoảng 1,5m có đa dạng cành nhánh, gốc cây tương đối to. Lá cây nhỏ nhưng dài và mọc theo cặp. Hoa có màu trắng và mọc thành từng chùm nhỏ, gồm 5 cánh nhỏ và có mùi thơm nhẹ nhõm. Được gọi như thế là do cây có đặc điểm cuống hoa luôn hướng xuống dưới đất.
Nhất Chi Mai
Cây nhất chi mai có gốc to xù xì, thân gỗ đen bóng. Lá nhỏ, có màu xanh non, phần đầu nhọn nhìn giống hình mũi mác. Hoa nhất chi mai nhỏ hơn so với các loại khác gồm phổ biến cánh mỏng, Trước tiên có màu trắng, tới sắp khi hoa tàn thì chuyển dần sang màu đỏ. Hoa có thể mọc bông đơn hoặc thành chùm.
Mai cúc
Mai cúc là loại cây thân gỗ, có phổ quát nhánh và có xuất xứ trong khoảng Bình Định. Hoa ra cánh phổ biến hay cánh ít, hoa được coi ngó tốt thì có thể đạt đến 150 cánh. Mai cúc giống, cao khoảng 30cm có giá khoảng 150.000 đồng/cây, còn mai cúc to, cao khoảng 1m5 có giá khoảng 3.900.000 đồng/cây.
Mai đại lộc
Mai đại lộc được biết đến là dòng đọt đỏ quý hi hữu được phổ thông người ưa chuộng. Cánh khít, tròn, màu sắc sặc sỡ, nở rộ và chúng có số lượng cánh từ 24 đến 56 cánh. Hoa mai đại lộc là biểu tượng của sự may mắn, là một khởi đầu tốt đẹp, tuyệt vời và cường thịnh vượng cho một năm mới.
Mai xanh
Mai xanh có tên gọi khác trong tiếng anh là Petrea Volubilis cây thuộc họ Mai và là một loại cây phổ quát và có xuất xứ từ Trung Mỹ và Mexico. Cây thân leo, phần thân cây sần sùi và có màu nâu xám, chiều dài thân cây có thể lên đến 10 - 12 mét. Đa dạng 2 giống mai xanh, ấy là giống hoa mai Thái và giống mai hoa xanh Đà Lạt.
một vài loại hoa mai khác
Ngoài những loại mai phổ quát nhất như trên, Việt Nam còn có rộng rãi loại mai khác. Chẳng hạn như cây mai hoa đăng, cây mai dương, cây mai chỉ thiên (cây mai vạn phúc, cây mai tiểu thư), cây thanh mai, cây mai hoàng yến, cây hoa mai đá, cây tùng tuyết mai, cây mai nhật, cây mai thái, cây cẩm tú mai, cây mai rừng (mai núi), cây bạch tuyết mai,…
4. Cách trồng cây mai
công nghệ nhân giống cây mai vàng
Cây hoa mai có thể được nhân giống bằng đa dạng cách, trong đấy phổ thông nhất là gieo hạt và chiết cành. Mỗi phương pháp đều có những ưu điểm yếu riêng đối với cây mai như sau:
kỹ thuật gieo hạt: khi gieo hạt, bạn sẽ có số lượng nhiều cây mai con, chúng có thể sống từ 30 - 40 năm nếu như được phát triển tự do, giúp tiết kiệm công sức và thời kì. Tuy vậy, nhược điểm là cây mai mới sẽ ko mang những đặc tính tốt từ cây mẹ như: Ít cành hơn, hoa lá nhỏ, màu sắc khác,…
phương pháp chiết cành: Ưu điểm của cách này chính là giữ nguyên được những đặc tính tốt trong khoảng cây giống Việc trước tiên. Khi chiết cần phải chọn cành nhỏ, khỏe mạnh rồi cắt khoanh vỏ dài 3 – 4cm, đảm bảo không cắt lẹm vào gỗ. Dùng hỗn tạp đất trộn với xơ dừa, phân chuồng hoai mục,… để bó xung quanh vết cắt. Sau đó đều đặn tưới nước, coi sóc tới khoảng 3 tháng sau thì bầu đất ra phổ thông rễ rồi các bạn mới thực hiện cắt nhánh ấy rời khỏi cây mẹ.
phương pháp trồng cây mai vàng
lúc trồng cây mai, các bạn cần đảm bảo được mật độ, khoảng cách trồng cây đủ rộng để cây phát triển toàn diện.
Đầu mùa mưa là thời điểm hoàn hảo nhất để trồng mai.
Đất trồng cũng là một nhân tố rất quan yếu, bạn cần chuẩn bị đất phần nhiều độ ẩm, độ mùn và dưỡng chất bằng cách trộn thêm với xơ dừa, tro trấu, than bùn và phân chuồng hoai mục,...
Mai vàng là giống cây chịu được nắng hạn nên bạn có thể tưới nước 2 lần/ngày vào buổi sáng và chiều tối cho chúng với một lượng thích hợp, đảm bảo cây ko bị héo mà cũng không bị ngập úng.
Trong quá trình trồng các bạn phải phối hợp bón phân với những loại rộng rãi đạm và lân cho cây thay vì kali. Có thể sử dụng phân NPK với lượng thích hợp, bón xa gốc cây và bón khoảng hai – 3 lần/tháng. Nên bón phân vào mùa mưa thì sẽ hữu hiệu hơn. Ngoài ra, sau lúc thay đất cho cây khoảng 3 – 4 tháng, có thể bón thêm cho cây phân chuồng, phân gia súc gà, vịt.
Nhớ thường xuyên dọn cỏ dại, vun xới gốc và bắt sâu bệnh cho cây. Hoặc lời khuyên cho bạn là nên diệt cỏ trước lúc vào mùa mưa cho mai nhé!
6. Cách săn sóc cây mai sau Tết
kỹ thuật cắt tỉa cây mai
bạn cần cắt tỉa cành hợp lý tùy theo dạng hình và kích thước Việc ban đầu của cây. Thường ngày sẽ cắt bỏ ⅓ cành đi hoặc tỉa cành trên ngắn hơn hàng dưới giống như dáng cây thông.
thời điểm tỉa cành hợp lý là trước ngày 15 âm lịch, nếu chậm chất thì cũng chỉ nên vào ngày 20.
Vệ sinh cây mai
bạn có thể sử dụng vòi phun nước mạnh vào cây để rong rêu, nấm mốc ở thân cây bị bong tróc ra sạch. Hoặc cách khác là dùng phân ure pha đặc phun vào cây (không để chảy xuống gốc), đợi 10 phút rồi đánh bật nấm mốc bằng cách dùng bàn chải chà mạnh lên cây.
Hình ảnh chậu mai vàng luôn là chọn lọc của người Việt để dâng lên tổ sư và trang hoàng trong ngày Tết kể lên sự vững bền, niềm tin và sự bình lặng của cuộc sống, ý muốn một năm mới chứa chan hạnh phúc, phong lưu và đầy may mắn.